De eerste positieve gedachte in EMDR-zelfcoaching: Simpel – maar cruciaal

Wie met EMDR werkt – of het nu onder begeleiding van een therapeut is of via zelfcoaching – komt vroeg of laat een centraal element van de methode tegen: de zogenaamde cognities. Dit zijn beoordelende gedachten die we in verband met belastende ervaringen over onszelf hebben opgeslagen. Deze cognities spelen een sleutelrol in de verwerking – en ze geven inzicht in ons innerlijke zelfbeeld.

In de klassieke EMDR-procedure worden ze bewust benoemd, gecontroleerd en aan het einde van het proces vervangen door een nieuwe, positieve overtuiging. Maar hoe kun je deze stap zinvol toepassen in zelfcoaching? En waar komt het echt op aan?

Negatieve en positieve cognities – een korte inleiding

Cognities in EMDR zijn zinnen die nauw verbonden zijn met de belastende herinnering. Ze beschrijven wat we over onszelf geloven – bijvoorbeeld: “Ik ben machteloos”, “Het is mijn schuld” of “Ik ben niet veilig.” Deze zogenaamde negatieve cognities weerspiegelen niet alleen ons denken, maar ook lichamelijk opgeslagen patronen: een benauwd gevoel in de borst, onrust, gevoelens van machteloosheid.

Aan het einde van het EMDR-proces moet een positieve cognitie hiervoor in de plaats komen. Een zin als “Ik heb controle”, “Ik mag mezelf beschermen” of “Ik ben veilig”. Deze nieuwe gedachte wordt niet zomaar beweerd – hij wordt in het therapeutische proces gevoeld, gecontroleerd en beoordeeld op geloofwaardigheid. Hiervoor wordt de zogenaamde VoC-schaal (“Validity of Cognition”) gebruikt, een beoordeling van 1 tot 7 van hoe geloofwaardig deze zin op dit moment aanvoelt.

Waarom deze stap in zelfcoaching vaak niet zo makkelijk is

Bij zelfcoaching vinden veel mensen juist dit punt moeilijk. Ze zijn emotioneel betrokken, staan mogelijk onder hoge innerlijke spanning – en moeten nu niet alleen een passende zin formuleren, maar ook nog beoordelen hoe waar die is.

Het gevolg: overweldigd zijn. Twijfel. Of het gevoel dat je gefaald hebt. Precies daarom heb ik in mijn EMDR-zelfcoachingmodel een bewuste vereenvoudiging aangebracht.

De “eerste positieve gedachte” – een alternatieve aanpak

In plaats van een volledige positieve cognitie met beoordelingsschaal gaat het bij zelfcoaching om iets anders: de eerste positieve gedachte.

Deze gedachte is geen afgeronde zin en geen therapeutische doelstelling. Het is een begin. Een moment van innerlijke verlichting.
Een zin als:

• “Ik heb dit overleefd.”
• “Ik mag vandaag verder gaan.”
• “Ik ben niet meer daar.”

En soms is het een gedachte die ogenschijnlijk niets met het onderwerp te maken heeft – maar die een klein lichtpuntje brengt. Alles wat een zacht uitademen of een kort innerlijk moment van stilte veroorzaakt, kan hier behulpzaam zijn.

Wat deze gedachte teweegbrengt

De eerste positieve gedachte dient in zelfcoaching als een innerlijk anker. Het vervangt geen therapeutische begeleiding – maar het geeft richting. Vooral neemt het de druk weg om alles goed of volledig te moeten doen.

Het is geen cognitieve correctie in de klassieke zin, maar een uitnodiging om een volgende stap toe te laten. Niet meer – maar ook niet minder.

Conclusie

EMDR in zelfcoaching draait om vereenvoudiging, zonder aan diepgang te verliezen. De eerste positieve gedachte is een belangrijk onderdeel van deze aanpassing. Het hoeft niet perfect te zijn – maar het mag er zijn. En soms is dat precies genoeg om een verschil te maken.