In het web van angst

Klein, harig, langbenig, walgelijk: bij heel wat mensen lopen de rillingen over de rug als ze met een spin te maken krijgen. Je kunt nauwelijks ontsnappen aan de griezelige beestjes, vooral omdat je ze bijna voortdurend tegenkomt in kelders of in de natuur. Volgens wetenschappers leven er ongeveer 1,5 miljoen spinnen in een gebied van 4.000 vierkante meter in Midden-Europa.

Bijna een op de tien Duitsers lijdt aan angst voor spinnen, de zogenaamde arachnofobie. Deskundigen vermoeden dat mensen al honderden jaren bang zijn voor deze enge beestjes.

Op het eerste gezicht lijkt de spinnenfobie volkomen misplaatst, omdat er in onze streken slechts twee exemplaren zijn die pijnlijke bijtwonden kunnen veroorzaken. De objectieve gevaarlijkheid van deze insecten speelt dus minder een rol bij de ontwikkeling van een spinnenangst.

Het zijn eerder andere aspecten, zoals het feit dat ze schijnbaar zonder waarschuwing en dus plotseling verschijnen, en meestal onvoorspelbare en snelle bewegingsveranderingen maken, die deze angst voor griezelige beestjes veroorzaken.

Sommige mensen schrikken van het feit dat het lichaam van een spin in geen enkel opzicht op het menselijk lichaam lijkt. Maar een negatieve ervaring met het dier in de vroege kindertijd kan ook leiden tot een spinnenfobie. Bovendien spelen ouders een belangrijke rol als rolmodel bij de vorming van arachnofobie. Als ze overdreven reageren op de ontmoeting met het insect, leren ze hun kind letterlijk om het te vrezen.

Waar de spinnenangst vandaan komt

De meesten voelen walging, waarvan de basis in ieder mens is ingebakken en nauw verbonden is met de drang tot braken en retcheren. In het verleden geloofden sommige culturen dat de kleine insecten ziekten konden overbrengen. Walging diende dus als beschermingsmechanisme. Volgens Charles Darwin wordt de resulterende gezichtsuitdrukking verondersteld medemensen te waarschuwen voor potentieel gevaar. De angst voor spinnen is dus ook een natuurlijke reactie die al sinds mensenheugenis waardevol is. Het is bedoeld om ons aan te zetten tot handelen in gevaarlijke situaties en kan dus levensreddend zijn.

In verreweg de meeste gevallen is het een niet ziekelijke angst voor spinnen die gepaard gaat met ongemak en een misselijk gevoel. Dergelijke reacties zijn geen reden tot bezorgdheid, maar kunnen de levenskwaliteit ernstig beperken.

Spinnenfobie dreigt pas pathologisch te worden als het betreden van kelder, garage of tuinhuisje principieel wordt vermeden of als de ontmoeting met het kruipdier altijd pure paniek veroorzaakt. Onder deze omstandigheden kan een nadere beschouwing van de eigen arachnofobie geen kwaad. Een pathologische arachnofobie kan ook gepaard gaan met slaapstoornissen, flauwvallen of depressie.