EMDR to skrót od Eye Movement Desensitization and Reprocessing i został odkryty przypadkowo w 1987 roku przez amerykańską psycholog Francine Shapiro. Od tego czasu metoda ta jest z powodzeniem stosowana na całym świecie. Obejmuje to zastosowanie kilku kroków, które są uporządkowane w przejrzystej procedurze:
Osiem faz protokołu EMDR
Kompletny proces leczenia EMDR składa się z ośmiu faz EMDR, które mogą być odpowiednio modyfikowane w przypadku złożonych zaburzeń traumatycznych, takich jak skrajne zaniedbanie, przemoc fizyczna lub wykorzystywanie seksualne.
Aby móc leczyć cały obraz kliniczny zidentyfikowany w fazie diagnostycznej, różne techniki są wykorzystywane w ustrukturyzowanej pracy w ośmiu fazach procesu EMDR.
Po anamnezie, fazie stabilizacji i fazie oceny, fazy przetwarzania najpierw koncentrują się na wyzwalających wspomnieniach z przeszłości, następnie na wyzwalaczach, które nadal istnieją, a na końcu na pozostałych negatywnych wyobrażeniach klienta o przyszłości. Leczenie za pomocą EMDR – Eye Movement Desensitisation and Reprocessing może prowadzić do znacznej poprawy sytuacji emocjonalnej w niektórych sytuacjach już po czterech do pięciu sesjach.
Sesja terapeutyczna trwa zwykle od 50 do 60 minut, przy czym w zależności od potrzeb i planowania sesji terapeutycznej, kolejna sesja może nastąpić natychmiast, aby dostosować leczenie do zakresu tematu i móc zakończyć proces EMDR za jednym razem.
Uwaga na temat coachingu EMDR
Uwaga: Metoda samocoachingu EM DR i jej 6 kroków, które można doskonale wykorzystać w codziennych wrażliwościach i stresach emocjonalnych zdrowej osoby, zostały zaczerpnięte z procesu EMDR. W autocoachingu EM DR niektóre fazy zostały pominięte, inne zostały nieznacznie zmodyfikowane lub zmienione w swojej kolejności, aby uprościć proces autocoachingu EMDR.
Nie ograniczyło to skuteczności metody EMDR. Selfcoaching EMDR, specjalna forma coachingu EMDR, nie nadaje się jednak do leczenia stanów takich jak trauma lub zespół stresu pourazowego (PTSD).
Dlatego należy zawsze rozróżniać coaching od autocoachingu i terapii. Choroby są leczone za pomocą EMDR wyłącznie przez doświadczonego terapeutę EMDR i traumy w ramach terapii. Prosimy również o zapoznanie się z ważnymi informacjami.
Przegląd 8 faz protokołu EMDR:
- Wywiad i planowanie leczenia
- Stabilizacja i przygotowanie
- Ocena przed przetworzeniem
- Przetwarzanie (proces EMDR)
- Anchorage
- Test ciała
- Konkluzja
- Przegląd i ponowna ocena
Faza 1 – Historia medyczna i planowanie leczenia
Podobnie jak w przypadku każdej innej formy terapii, ta początkowa faza leczenia służy nawiązaniu relacji terapeutycznej opartej na zaufaniu, w połączeniu z oceną, czy osoba, która ma być leczona, jest wystarczająco stabilna psychicznie i fizycznie, aby poradzić sobie z intensywnymi emocjami, które mogą pojawić się podczas leczenia (abreakcja). Następnie wspólnie z klientem ustalany jest plan leczenia dla sekwencji sesji w ramach poradnictwa EMDR.
Jeśli w związku z pierwszą fazą leczenia EMDR terapeuta ma wątpliwości, czy klient jest w stanie znieść potencjalnie bolesne wspomnienia i związane z nimi uczucia emocjonalne, może to być wskazaniem do odpowiedniego przedłużenia fazy stabilizacji lub wskazaniem różnicowym (leczenie szpitalne). Należy również wziąć pod uwagę obecne konteksty życiowe i oczekiwania dotyczące interwencji EMDR.
Specjalne wytyczne należy rozważyć w przypadku dysocjacyjnych zaburzeń tożsamości, a także zaburzeń dysocjacyjnych o znaczeniu anamnestycznym. Obejmuje to, na przykład, uzgodnienie z klientem, które wydarzenie powinno być przepracowane jako pierwsze podczas EMDR. Ta faza polega również na ustaleniu, co jest dysfunkcjonalne w przetwarzaniu informacji.
Ponadto w pierwszej fazie wymagane są zasoby. W szczególności zasoby, które pacjent wykorzystał do tej pory, aby móc żyć z traumą. Często ujawnia to wzorce zachowań, które wykazują patologiczne zachowanie, ale które rozwinęły się z początkowej strategii przetrwania po traumatycznym wydarzeniu.
Podczas późniejszej historii traumy terapeuta EMDR tworzy obraz doświadczeń klienta, które prawdopodobnie wywołały traumę. Ważne jest, aby postępować ostrożnie i zadawać tylko konkretne faktyczne pytania dotyczące wydarzeń, aby stworzyć prostą listę i nie konfrontować klienta zbyt intensywnie z emocjonalnymi wspomnieniami. Jeśli klient zostanie skonfrontowany z traumą zbyt wcześnie i bez wcześniejszej stabilizacji, może to prowadzić do retraumatyzacji.
Faza 2 – Stabilizacja i przygotowanie
Klientowi wyjaśnia się, jak działa EMDR – Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Często wspomina się tutaj o przetwarzaniu nieświadomego materiału w fazie REM podczas śnienia. Wyjaśniono wzajemne oczekiwania i role. Techniki dystansowania i relaksacji (w szczególności “bezpieczne miejsce”) są stosowane, aby w razie potrzeby móc ustabilizować klienta w dowolnym momencie terapii EMDR.
Druga faza polega na zdobyciu przez klienta i terapeutę EMDR wspólnej podstawy zaufania. Wyjaśnia to, czego klient i terapeuta oczekują od sesji. W pracy z EMDR niezwykle ważne jest również, aby klient był w stanie się zrelaksować i zdystansować od problemu. Często to właśnie tutaj potrzebna jest szczególna uwaga i praca. Dlatego zawsze należy ustalić z klientem bezpieczne miejsce.
Uwaga na temat coachingu EMDR
W autocoachingu EMDR ustanowienie Bezpiecznego Miejsca nie jest jednym z 6 kroków, ponieważ zakłada się, że użytkownik jest w stanie zdystansować się od tematu coachingu w dowolnym momencie i uspokoić się.
W tej fazie “ćwiczy się” machanie terapeutą przed oczami klienta. Najlepiej, jeśli odbywa się to w pozytywnym kontekście, aby pozytywnie zakotwiczyć stymulację wizualną za pośrednictwem oczu. Ma to na celu uniknięcie sytuacji, w której klient po traumie zaczyna obawiać się metody i machania rękami. Ponadto klient i terapeuta uzgadniają sygnał zatrzymania i kontynuacji, aby zatrzymać lub nawet przedłużyć dwustronną stymulację przez terapeutę, który zwykle decyduje o czasie trwania zestawu stymulacji, jeśli to konieczne.
Podczas fazy stabilizacji (druga faza protokołu EMDR) ważne jest ustalenie regulacji afektu klienta. Powinien być w stanie się uspokoić i pocieszyć. Jest to ważny warunek wstępny, aby móc emocjonalnie podejść do traumy podczas terapii EMDR, nie będąc bezradnym na jej łasce.
Faza 3 – Ocena
Ta faza EMDR służy ocenie.
Przed rozpoczęciem przetwarzania za pomocą szybkich ruchów gałek ocznych, terapeuta EMDR prosi klienta o przypomnienie sobie tematu. Proces oceny składa się z kilku podetapów (inne metody, które przyjęły proces EMDR, ale także self-coaching EMDR, nazywają te podetapy własnymi krokami lub fazami).
- Skupienie się na stresującej kwestii (sytuacji początkowej) w formie przypomnienia sensorycznego.
- Niepokojące negatywne poznanie (NK) ” Kiedy myślisz o sytuacji początkowej, o czym myślisz?
- Pozytywne poznanie (PK): “Co wolisz myśleć?”.
- Ocena PF w skali VoC (wiarygodności) od 1 = całkowicie błędna do 7 = całkowicie prawdziwa.
- Nazwanie stresujących emocji i ocena stopnia stresu(skala SUD) od 0 = neutralny do 10 = najgorszy stan.
- Opis wrażeń cielesnych i lokalizacja we własnym ciele
Po przeprowadzeniu wszystkich podetapów następuje bezpośrednio czwarta faza procesu EMDR.
Pytając o subiektywne jednostki zaburzeń (SUD) zgodnie z protokołem leczenia, w oparciu o skalę od 0 do 10 (0 = brak zaburzeń, 10 = najbardziej wyobrażalne zaburzenia), ocenia się obecny stan samopoczucia.
Przed rozpoczęciem fazy odczulania ustalane jest bezpieczne miejsce z klientem lub nawet z osobą, z którą poszkodowany czuje się pewnie i całkowicie bezpiecznie.
Faza 4 – Faza desensytyzacji – Ponowne przetwarzanie poprzez przetwarzanie (proces EMDR)
W tej czwartej fazie (właściwy proces EMDR) traumatyczne wspomnienie jest przetwarzane za pomocą ruchów gałek ocznych (zestaw od 20 do 30 ruchów gałek ocznych każdy), aż subiektywny poziom stresu znacznie spadnie.
W tym przypadku terapeuta wykorzystuje rytmiczne bodźce zewnętrzne, zazwyczaj w postaci szybkich poziomych ruchów palców, za którymi klient musi podążać wzrokiem (“szybki ruch gałek ocznych“), jednocześnie koncentrując się na wcześniej wybranej stresującej scenie ze wszystkimi jej emocjonalnymi, poznawczymi i somatycznymi komponentami. W tych warunkach podzielonej uwagi, skierowanej zarówno na bodziec z wewnątrz (wyobraźnia skoncentrowana na traumie), jak i z zewnątrz (ruchy palców), wywoływany jest niezwykły stan świadomości na jawie, w którym łańcuchy skojarzeń z traumatycznej sieci neuronalnej są aktywowane w stanie przypominającym sen na jawie.
Przeczytaj więcej o prawidłowym wykonywaniu szybkich ruchów gałek ocznych (więcej)
Zgodnie z ustaleniami, klient może zasygnalizować natychmiastowe przerwanie w dowolnym momencie tego procesu za pomocą prostego gestu ręki (lub uzgodnionego znaku). W przeciwnym razie proces EMDR (“set”) zostaje zakończony po około pół minuty do minuty. Pacjent jest następnie proszony o zgłoszenie tego, czego właśnie doświadczył w formie myśli, uczuć lub obrazów.
W tym momencie nie jest wymagana rozmowa na temat treści ani komentarz terapeuty. Ewentualne interwencje służą jedynie promowaniu trwającego procesu asocjacyjnego lub wyjaśnieniu blokady procesu. Po raporcie rozpatrywany jest najbardziej stresujący lub obecnie widoczny element (“najgorszy scenariusz”).
Terapeuta dąży do uzyskania wyników od 0 do 2 na skali SUD podczas procesu EMDR. Po serii ruchów gałek ocznych klient jest pytany: “I co teraz?” lub “Co teraz?”. Kiedy zgłaszane są zmiany w zmysłowych myślach, uczuciach lub wrażeniach, a także wyobraźni obrazowej, terapeuta koncentruje się na tej nowej rzeczywistości i prosi klienta o skupienie uwagi na nowo powstałym materiale. Klient jest proszony o kontynuowanie (“Kontynuuj”), podczas gdy wywoływana jest nowa seria ruchów gałek ocznych.
Po każdej serii EMDR klient może wziąć głęboki oddech. Następnie jest ponownie przesłuchiwany w sprawie tego, co teraz wyszło na jaw. Często obserwuje się, że w trakcie serii ruchów gałek ocznych albo pojawiają się dalsze szczegóły traumatyzacji za pośrednictwem sieci pamięci asocjacyjnej, albo następuje ciągła zmiana i dystansowanie postaw, figuratywnych wspomnień i uczuć. Tutaj również może wystąpić wzrost pobudzenia.
Proces EMDR (przetwarzanie) zwykle przynosi ulgę klientowi i wzmacnia poczucie własnej wartości.
Faza 5 – Kotwiczenie
Jeśli presja emocjonalna wspomnienia zmniejszyła się wystarczająco w trakcie przetwarzania (wartość SUD spadła do 0 lub 1), pozytywne poznanie wybrane wcześniej przez klienta (np. “Jestem wystarczająco silny”) jest powiązane z aktualnie wyobrażoną sceną. W tym samym czasie pacjent ocenia wiarygodność i spójność tej kombinacji (VOC = Validity of Cognition) w skali od 1 do 7 (1 = brak zgody, 7 = pełna zgoda), która jest również wielokrotnie sprawdzana w dalszym przebiegu terapii i modyfikowana w razie potrzeby, zanim przetrwa jako pomocna restrukturyzacja poznawcza na przyszłość. Wykorzystując obustronną stymulację, EMDR poprawia pozytywne poznanie, jednocześnie osłabiając negatywne traumatyczne odczucia.
Uwaga na temat coachingu EMDR
W metodzie samocoachingu EMDR i jej 6 krokach pominięto zadawanie sobie pytań po negatywnym poznaniu, ponieważ regularnie prowadziło to do irytacji wśród użytkowników. Jednak w przypadku samodzielnej aplikacji żaden trener EMDR ani, jak w przypadku terapii, terapeuta EMDR nie może kierować procesem i oferować wyjaśnień oraz pomocy w przypadku niepewności. Dlatego też w procesie EMDR dla self-coachingu, pozytywne poznanie zostało włączone do Kroku 6.
Podejście to doprowadziło do powstania pozbawionej irytacji aplikacji do samodzielnego trenowania.
Faza 6 – Test ciała
Tutaj sprawdzane jest, czy nawet ostatnie obciążenie resztkowe faktycznie zniknęło. Jeśli spójność pozytywnego poznania osiągnęła wartość 7, klient powinien wizualizować sytuację początkową w połączeniu z pozytywną wiarą w siebie. Z tą uwagą osoba zainteresowana powinna powoli wędrować po swoim ciele i opisywać pojawiające się doznania cielesne.
Uwaga na temat coachingu EMDR
W metodzie autocoachingu EMDR test ciała (Body-Scan II) jest wykonywany w celu odkrycia szczątkowych doznań cielesnych przed zakotwiczeniem, aby stworzyć łatwy do naśladowania proces dla użytkownika. Ta modyfikacja standardowego protokołu EMDR okazuje się również korzystna w autocoachingu EMDR.
Faza 7 – Podsumowanie
Aby zapewnić lub ustanowić równowagę emocjonalną, pod koniec procesu EMDR oferowane są krótkie ćwiczenia dystansujące i relaksacyjne. W ten sposób pozostałe elementy traumy są również “przepakowywane” (bezpieczne ćwiczenie). Ponadto omówiono również środki behawioralne w sytuacjach awaryjnych.
Uwaga na temat coachingu EMDR
W metodzie autocoachingu EMDR przetwarzane są wrażliwości i stresy codziennego życia. Ich poziom stresu emocjonalnego przed, a zwłaszcza podczas autocoachingu EMDR musi być możliwy do zniesienia dla użytkownika. Ponadto użytkownik musi być w stanie uspokoić się i zdystansować od problemu (patrz 2. faza: Stabilizacja i przygotowanie). Kwestie, z którymi coachee nie czuje się na siłach, może odczuwać dużą niepewność lub może nawet obawiać się pracy nad daną kwestią, powinny zostać omówione z coachem EMDR lub terapeutą EMDR (zgodnie z praktyką Thomasa Buhla), a nie poruszane w ramach self-coachingu. Przeczytaj także Self-coaching czy coaching z coachem – jak zdecydować?
Po sesji autocoachingu EMDR stres emocjonalny zwykle wyraźnie ustępuje, jeśli nie całkowicie znika. Z tego powodu krótkie ćwiczenia dystansujące i relaksacyjne nie zostały uwzględnione w 6 krokach.
Oczywiście to od każdego użytkownika zależy, czy dodatkowo wykona takie ćwiczenia, jak to zwykle bywa w terapii lub coachingu po mocno angażujących lub niedokończonych tematach.
Etap 8 – Badanie uzupełniające
Na początku następnej sesji EMDR sprawdza się, czy początkowy temat ostatniej sesji został w pełni przetworzony, a zatem jest kompletny, czy też pojawił się nowy materiał. Ponadto na tym etapie poruszane i opracowywane są bieżące czynniki wyzwalające symptomatologię i możliwe przyszłe czynniki wyzwalające (tzw. projekcja przyszłości).
Źródła:
Terapia traumy za pomocą EMDR – wydanie 2 – Oliver Schubbe (red.) – Vandenhoeck & Ruprecht
EMDR w działaniu – wydanie 2 – Francine Shapiro & Margot Silk Forrest – Junfermann
EMDR w Caoching – wydanie 2 – Cora Besser-Siegmund, Harry Siegmund – Junfermann
